اگر حرفی برای گفتن ندارید، تئاتر کار نکنید!

دکتر قطبالدین صادقی، داور دومین جشنواره ملی تئاتر اقتباس، با انتقاد از کمتوجهی به ساختار و کیفیت آثار هشدار داد: «اگر حرفی برای گفتن ندارید، دست به قلم نزنید و تئاتر کار نکنید.» او نبود دقت در تکنیک، بیانرژی بودن بازیگران و طراحیهای ناقص صحنه را از مهمترین چالشهای این جشنواره خواند.
به گزارش میزهنری، دکتر قطبالدین صادقی، داور دومین جشنواره ملی تئاتر اقتباس، در سخنانی در مراسم اختتامیه این رویداد که پنجشنبه ۲۴ مهر ۱۴۰۴ برگزار شد، با نگاهی انتقادی به ارزیابی جنبههای محتوایی و ساختاری جشنواره پرداخت و از کاستیهای موجود در برخی آثار سخن گفت.
صادقی ابتدا بر ضرورت تعریف روشن «اقتـباس» در سیاستگذاری جشنواره تأکید کرد و گفت: «به نظرم در تشریح مبانی این جشنواره اقتباس کم توضیح داده شده.» وی افزود که بدون یک تعریف مرکزی و روشن، سیاستگذاری، انتخاب آثار، تولید و روش داوری صرفاً نامحسوس و سلیقهای خواهد بود و جشنواره از محور اصلی خود دور میشود.
این نویسنده و کارگردان برجسته ادامه داد: «من چند اثر را دیدم که واقعاً از کنار جشنواره عبور کرده بودند، ربطی به این جشنواره نداشتند.» وی تأکید کرد که برخی آثار صرفاً برای حضور در این رویداد ارائه شده بودند، بیآنکه اقتباسی واقعی، برداشت نو یا پیوند مشخصی با مبانی جشنواره داشته باشند.
از نظر او تئاتر الزامی به پیام و محتوا دارد و برای همین خطاب به گروههایی که پیام روشنی ندارند هشدار داد: «اگر پیامی و حرف خوبی برای گفتن ندارید، لطفاً دست به قلم نبرید؛ لطفاً تئاتر کار نکنید. شرف تئاتر در طول تاریخ به این است که یک دستگاه بزرگ فکری است.» وی با اشاره به اجرای ادامهدار آنتیگون پس از ۲۶۰۰ سال، یادآور شد که اقتباس باید حامل اندیشهای باشد که امروز هم راهگشا باشد، نه صرفاً بازخوانی گذشته.
یکی از جدیترین انتقادات او متوجه سطح فنی آثار بود: «من در این جشنواره تکنیک را ضعیف دیدم، بسیاری اوقات تکنیک در حد پیام نبود.» صادقی توضیح داد که بدون تسلط فنی، حتی پیامهای خوب نیز جلا نمیگیرند و تأثیرگذاری خود را از دست میدهند.
در بخش بازیگری، وی گفت: «در بازی نباید سهلانگاری کنید، من در یک متری نمایش بعضی وقتها نمیفهمیدم بازیگر چی میگوید با همه دقت و احاطهای که بر ابعاد فنی و محتوایی داشتم، به عنوان داور نمیفهمیدم چرا چنین است.» این جمله نشاندهنده نگرانی جدی نسبت به بیان، دیکته و تمرین اصول اولیه بازیگری در نمایشها بود.
داور نهایی دومین جشنوارۀ ملی تئاتر اقتباس همچنین ضعف در انتقال انرژی و هیجان به تماشاگر را برجسته کرد: «در بعضی نمایشهای خیابانی و در برخی اجراهای صحنهای من بیتفاوت بودم، انرژی بازیگر به سمت من پرتاب نمیشد و بازیگر انرژی درونیش را خرج نمیکرد.» به عقیده او، فقدان آن شور درونی باعث میشود مخاطب ارتباط لازم را با اثر برقرار نکند.
طراحی و مدیریت صحنه نیز از دیگر نقاط ضعف بود: «بسیاری از طراحیهای نمایشها ناقص و شتابزده بود، تا میخواستیم یک صحنه را قرائت کنیم و تحت تأثیر قرار بگیریم، فوری صحنه را جمع میکردند. معلوم نبود وزن تصویرسازی و حرکتها تا کجا میتواند بر ما اثر بگذارد.» صادقی این جنبههای فنی را از ارکان اساسیِ ساختن یک جشنواره حرفهای خواند.
در پایان، دکتر قطبالدین صادقی ضمن نقد ساختار مسابقهای جشنواره گفت: جشنواره باید میدان همدلی و همفکری باشد، نه عرصه تعیین برنده و بازنده، و بار دیگر خواستار تداوم و تقویت این رویداد شد تا «شهر بهعنوان مکان خلق فرهنگ و هنر وجههای فرهنگی و بهروز بیابد.»
وی از برگزارکنندگان خواست با استمرار و تقویت این رویداد، مانع تعطیلی آن شوند تا جشنواره در خط اول خبرهای فرهنگی کشور قرار گیرد.
“سپاس از همراهیتان”